AB=64
AC=32
CB=32
CD=15
DA=32-15=18սմ
BD=32+15=47սմ
AB=14
14:4=3.5
3.5×3=10.5
AD=10.5
P=48
48-18=30
30-4.6=25.4
25.4:2=12.7
12.7+4.6=17.3
17.3+12.7+18=48
P=50
հիմք=x
P=5x
50:5=10
հիմք=10
սրունք=2×10=20
20+20+10=50
AB=64
AC=32
CB=32
CD=15
DA=32-15=18սմ
BD=32+15=47սմ
AB=14
14:4=3.5
3.5×3=10.5
AD=10.5
P=48
48-18=30
30-4.6=25.4
25.4:2=12.7
12.7+4.6=17.3
17.3+12.7+18=48
P=50
հիմք=x
P=5x
50:5=10
հիմք=10
սրունք=2×10=20
20+20+10=50
Առաջադրանքներ դասարանում
297. Քանի որ եռանիշ թիվը չի կարող սկսել 0-ով, հետևաբար առաջին դիրքում կարող է լինել 4 թվանշան, երկրորդ և երրորդ դիրքերում կարող է լինել 5 թվանշան։ Հետևավար՝ 4×5×5=100:
298. 5×5=25
90-25=65
299. Որպեսզի սպիտակ և սև նավակները չբախվեն.
Տեղադրեք սպիտակ նավակը 64 քառակուսիների վրա ցանկացած վայրում:
Յուրաքանչյուր սպիտակ նավակի տեղադրման համար կա 49 քառակուսի, որտեղ սև նավը չի բախվի:
Բազմապատկեք այս ընտրությունները միասին՝ 64×49=3136:
Այսպիսով, կա մեկ սպիտակ և մեկ սև նավակ առանց բախման տեղադրելու 3136 եղանակ:
300. ա) 2×2=4
բ) 2×2×2=8
գ) 2×2×2×2=16
Տանը
301. ա) Հայաստանը բաժանված է մարզերի. Իմ վերջին թարմացման տվյալներով՝ Հայաստանում կա 11 մարզ։ Յուրաքանչյուր մարզ ներկայացնում է առանձին վարչական բաժանում երկրի ներսում՝ իր տեղական ինքնակառավարմամբ և մարզային իշխանություններով: Մարզերը տարբերվում են չափերով, բնակչությամբ և աշխարհագրական առանձնահատկություններով՝ քաղաքային կենտրոններից մինչև գյուղական բնակավայրեր: Մարզերից մի քանիսն են՝ Շիրակը, Լոռին, Տավուշը, Արարատը, Արմավիրը, Կոտայքը, Գեղարքունիքը, Սյունիքը, Վայոց ձորը, Արագածոտնը։
բ) Հայաստանի մարզկենտրոնները համապատասխանում են յուրաքանչյուր մարզի վարչական կենտրոններին. Յուրաքանչյուր տարածաշրջանային կենտրոն իր համապատասխան մարզում ծառայում է որպես կառավարման, տնտեսական գործունեության և ենթակառուցվածքների առաջնային հանգույց: Այս կենտրոնները սովորաբար հյուրընկալում են պետական գրասենյակներ, մշակութային հաստատություններ, կրթական հաստատություններ, առողջապահական ծառայություններ և առևտրային հաստատություններ: Օրինակ՝ Լոռու մարզի մարզկենտրոնը Վանաձորն է, իսկ Տավուշի մարզկենտրոնը՝ Դիլիջանը։
Ինչ վերաբերում է տարածքային կենտրոնների բազմության տարրերի համընկնմանը. Պատահական չէ, որ Հայաստանի մարզերի թիվը (10) հավասար է մարզկենտրոնների թվին։ Յուրաքանչյուր մարզ ունի մեկ համապատասխան մարզկենտրոն, ուստի մարզկենտրոնների հավաքածուի տարրերի թիվը բնականաբար համընկնում է մարզերի թվին: Այս դասավորվածությունը արտացոլում է Հայաստանի վարչական կառուցվածքը, որտեղ յուրաքանչյուր մարզ կենտրոնացած է իր տարածաշրջանային կենտրոնի շուրջ:
302.
303.
Անորոշ դերբայ-ել,ալ-երգել, խաղալ
Ենթակայական դերբայ- ող, ացող-երգող, խաղացող
Հարակատար դերբայ-ած, ացած-երգած, խաղացած
Համակատար դերբայ-իս /ելիս, ալիս/- երգելիս, խաղալիս
Սրանք հայերենի անկախ դերբայներն են։ Անկախ են կոչվում, որովհետև գործածվում են նախադասության մեջ ինքնուրույն՝ առանց օժանդակ բայի։
1․Կազմիր հետևյալ բայերի անորոշ, ենթակայական, հարակատար և համակատար դերբայները՝
Անորոշ դերբայ-/ել,ալ/-սիրել, գրել, կարդալ, գնալ, փախչել, գտնել, մոտենալ, հարստանալ, թռչել, վախեցնել, հանգչել, հանգցնել, եռացնել, եռալ, սիրվել, գտնվել, թռչկոտել, կտրատել։
Ենթակայական դերբայ-/ող, ացող/-սիրող, գրող, կարդացող, գնացող, փախչող, գտնող, մոտեցող, հարստացող, թռչող, վախեցնող, հանգչող, հանգցնող, եռացնող, եռացող, սիրվող, գտնվող, թռչկոտող, կտրատող։
Հարակատար դերբայ-/ած, ացած/-սիրած, գրած, կարդացած, գնացած, փախած, գտած, մոտեցած, հարստացած, թռած, վախեցրած, հանգած, հանգցրած, եռացրած, եռացած, սիրված, գտնված, թռչկոտած, կտրատած։
Համակատար դերբայ-իս /ելիս, ալիս/- սիրելիս, գրելիս, կարդալիս, գնալիս, փախչելիս, գտնելիս, մոտենալիս, հարստանալիս, թռչելիս, վախեցնելիս, հանգչելիս, հանգցնելիս, եռացնելիս, եռալիս, սիրվելիս, գտնվելիս, թռչկոտելիս, կտրատելիս։
2․ Բակունցի Լառ- Մարգարը պատմվածքից դուրս գրիր անկախ դերբայները, որոշի՛ր խոնարհման տիպը /ա,ե/։
ջրելն-ջրել-ե խոնարհում
խանձված-խանձվել-ե խոնարհում
քայլում-քայլել-ե խոնարհում
գցում-գցել-ե խոնարհում
լինի-լինել-ե խոնարհում
թվում-թվալ-ա խոնարհում
արած-անել-ե խոնարհում
սպասում-սպասել-ե խոնարհում
կապելիս-կապել-ե խոնարհում
գնում-գնալ-ա խոնարհում
հասներ-հասնել-ե խոնարհում
չորացած-չորանալ-ա խոնարհում
ճաքճքած-ճաքճքել-ե խոնարհում
ծծում-ծծել-ե խոնարհում
գալիս-գալ-խոնարհում չունի
հանում-հանել-ե ա խոնարհում
ուներ-ունենալ-ա խոնարհում
կապելուց-կապել-ե խոնարհում
պառկում-պառկել-ե խոնարհում
անում-առնել-ե խոնարհում
ննջում-ննջել-ե խոնարհում
հասներ-հասնել-ե խոնարհում
կենում-կենալ-ա խոնարհում
պառկում-պառկել-ե ա խոնարհում
տալիս-տալ-խոնարհում չունի
քաշում-քաշել-ե խոնարհում
ասում-ասել-ե խոնարհում
կարողանում-կարողանալ-ա խոնարհում
անցնել-ե խոնարհում
կանգնում-կանգնել-ե խոնարհում
3․ Առաջին վարժության բայերից ընտրիր հինգը, դրանց անորոշ, ենթակայական, հարակատար և համակատար դերբայներով կազմիր նախադասություններ։
Նրա կարդացած բոլոր գրքերը անչափ հետաքրքիր էին:
Սկսեցի կարդալ նրա խորհուրդ տված գիրքը:
Շատ կարդացող երեխա է:
Կարդալիս սիրում է դասական երաժշտություն լսել:
Պետք է սիրել այն մարդկանց, ովքեր ամեն ինչ անում են ձեզ համար:
Իմ սիրած ֆիլմը Ռոուլինգի «Հարրի Փոթեր»-ն է:
Նա շատ սիրող և նվիրվող մարդ է իր էությամբ:
Փողոցային կենդանուն սիրելիս, վարակվել էր դրա հիվանդությամբ:
Կռվի ժամանակ, սկսեց ներսից եռալ:
Եռացող ջրի մեջ լցրեց դեռ հում ուտեստը:
Եռացած ջուրը, լցրեց ձեռքին իր անուշադրության պատճառով:
Եռալիս, ջրի մեջ մեկ գդալ աղ ավելացրի:
Թռչկոտող նապաստակը ճերմակ պոչ ուներ:
Ամբողջ ճանապարհին թռչկոտած երեխան, հոգնած պարկած էր:
Թռչկոտելիս ոտքը ոլորել էր:
Թռչկոտել սիրող աղջնակին ցատկապարան էին նվիրել:
Սկսնակ բիզնեսմենը տենչում էր հարստանալ:
Հարստացած մարդը, հաճախ երեք հարյուր վաթսուն աստիճանով փոխվում է:
Հարստացող տղամարդը, արդեն սկսել էր պլանավորել, թե ինչպես է ծախսելու իր գումարը:
Հարստանալիս, գիտակցում էր, որ գումարի մեծ մասը տալու է բարեգործությանը:
Առաջադրանքներ դասարանում
287. 27
288. 6
289.
ա) 125
բ) 775
290. 11×10=110
291. 121
Լրացուցիչ տանը
292․ 45
293․ 25
294․ 125
295․ 9
296. 2*2*2*2=16
1. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք տվյալ նախադասությանը համապատասխանողը։
ա) Երեխան երկար լաց (լինելիս, լինելուց) շնչակտուր եղավ և նվաղեց։
բ) Ցանկապատի վրայով (թռչելիս, թռնելիս) տղան ոլորեց ոտքը և ստիպված էր մի քանի օր անցկացնել անկողնում պառկած:
գ) Պարտադիր չէ՝ շշուկով խոսեք. երեխան քնած (չի, չէ):
դ) Դավադիր գնդակը թիկունքից էր (դիպել, դիպչել) նրան ու տեղնուտեղը սպանել:
ե) Այգում (զբոսնելիս, զբոսնելուց) անսպասելիորեն գտա մի քանի օր շարունակ ինձ չարչարող խնդրի լուծման ուղին
2. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա) Տնօրենն ավելացրեց, որ ինքը բոլորովին էլ դեմ (չէ, չի) այդ առաջարկությանը։
բ) Արդեն երեք հեքիաթ եմ պատմել, բայց երեխան դեռ քնած (չի, չէ):
գ) Բայց նա երբեք էլ կողմ (չէ, չի) եղել մեր՝ արտասահման մեկնելուն։
դ) Ես համոզվեցի, որ այդ երիտասարդը մարդ (չի, չէ) և երբեք էլ մարդ չի դառնա։
3. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա) Մանկամարդ աղջիկը, մոմակալը ձեռքին, միջանցքով քայլում էր շատ զգույշ, որ մոմը (չհանգեր, չհանգչեր) օդի հանդիպակաց հոսանքից։
բ) Երազում ես հաճախ (թռնում, թռչում) եմ, և դա գերագույն հաճույք է:
գ) Ճակատդ հարվածից կարմրել է, և եթե սառը թրջոց չդնես, (կուռչի, կուռի)։
դ) Հալածյալը (թռչեց, թռավ) ջրով լի խրամատի վրայով և կարողացավ խուսափել հետապնդողներից։
ե) Ոչ ոք երբևէ չի (փախչել, փախել) իր ճակատագրից, որքան էլ հեռու է եղել սնահավատությունից։
զ) Ծնողների անուշադրության պատճառով երեխան մտավ առվակը և (թռչեց, թրջեց) կոշիկներն ու գուլպաները:
է) Վիրավոր զինվորն ընկերոջը խնդրում էր իրեն (թողնել, թողել) և վերադառնալ խրամատ, բայց ընկերը ամեն կերպ ջանում էր վիրավորին օգնել:
4. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծեք ճիշտը.
ա) Քիմիական այդ նյութը (գործածվում է, գործ է ածվում) տարատեսակ օծանելիքներ պատրաստելու համար:
բ) Հարգելիս, (վեր մի՛ կաց, մի՛ վեր կաց). մենք նստած կզրուցենք:
գ) Սարեր ու ձորեր, իմ վիշտը (լացեք, լացեցեք), այս աշխարհում ինձ մխիթարող չունեմ:
դ) Գնա, քեզ հարմար ու քեզ արժանի տեղ գտիր, քեզ այս տունն այլևս (թողող, թողնող) չկա։
ե) Կրթությամբ լինելով բանասեր՝ Սուրենը անցավ վերապատրաստման դասընթաց և (դարձավ, դառավ) հաշվապահ:
զ) Կարենը դեռ դպրոցական տարիքից իր վերնաշապիկն ու գուլպաներն ինքն է (լվանում, լվում)։
է) Մենք այդ տղաներին մի քանի համապատասխան խոսք (ասեցինք, ասացինք), ու նրանք հասկացան, թե ում հետ գործ ունեն:
ը) Պետավտոտեսչության նոր որոշման համաձայն՝ (մգացված, մգեցված) ապակիներով ավտոմեքենաների երթևեկն արգելվում է:
թ) Հարգելի՛ ուղևորներ, երթուղայինների վարորդներին (մի՛ թույտ վեք, թույլ մի՛ տվեք) մեքենայում ծխել և վնաս տալ ձեր առողջությանը։
ժ) Հեռավոր երկրներից հում մսեղեն հնարավոր է ներմուծել միայն (սառացված, սառեցված) վիճակում:
ժա) Վերջին անգամ բաժակները (լցրինք, լցրեցինք), բայց չգիտես ինչու ոչ ոք այլևս չէր ուզում ո՛չ բաժակաճառ ասել, ո՛չ խմել։
ժբ) Ա՛յ հոգուդ մեռնեմ, ինչու չես (թողում, թողնում)՝ այդ անպատկառին մի երկու լավ խոսք ասեմ, որ իմանա՝ ում հետ ինչպես պետք է խոսել։
5. Կազմի՛ր նախադասություններ՝ գործածելով հետևյալ բայերն այնպես, որ մի դեպքում արտահայտեն գործողության կատարման հրաման, մի դեպքում՝ պայման, մեկ այլ դեպքում՝ հարկադրանք: Կազմածդ նախադասությությունները համեմատի՛ր իրար հետ:
Օրինակ՝ գալ- Արի՛ մեր քաղաք, որտեղ ամեն ինչ հետաքրքիր է: (հրաման)
Կգամ, եթե խոստանաս ինձ լսել: (պայման)
Պիտի գա, որովհետև խոստացել է: (հարկադրանք)
Գալ, լալ, տալ, դառնալ, լինել, դնել, անել, սիրել, կարդալ, թռչել, թրջել, մոտենալ, մոտեցնել,հանգչել, մտնել:
Տնային
1. Ո՞րն է «ավելորդ» տարրը’ C, Si,Ti Ge
Ti
2. Լրացրե՛ք հետևյալ աղյուսակը.
V խումբ
Գլխավոր ենթախումբ
1. V
2. Nb
3. Ta
4. Db
Երկրորդական ենթախումբ
1. N
2. P
3. As
4. Sb
5. Bi
3. Հաշվե՛ք, նյութի՝ MgO հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը և նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:
Mr=Ar(Mg)+Ar(O)=25+16=41
w(Mg)=(25*1:41)*100=60,97
w(O)=(16*1:41)*100=39,02
60,97+39,02=99,99
4. Նոր թեմա 87էջ
Հիշի՛ր
ՊՀ-ը կազմված է յոթ պարբերություններից և ութ խմբերից:1−3 պարբերությունները կոչվում են փոքր, 4−6՝ մեծ, իսկ 7-ը՝ անավարտ: Պարբերությունները, բացառությամբ առաջինի, սկսվում են ալկալիական մետաղով և վերջանում իներտ գազով:
Ուղղաձիգ շարքերում՝ խմբերում նման հատկություններով տարրերն են իրար տակ տեղադրված: Խմբերը բաժանվում են երկու ենթախմբերի՝ գլխավոր (A) և երկրորդական (B):
Դասարանում
305. ∠BME=180-140=40°
∠MBE=90-40=50°∠A=90-50=40°
∠B=∠C=(180-40):2=70°
306. ∠AMB=180-∠A-∠B
∠AMB=180-55-67
∠AMB=180-122
∠AMB=58°
307.∠A=∠B=∠C=60°
∠B=112°
∠A=60°
∠A=∠F=112/2=56°
∠H=90°
∠AHF=180°-∠A-∠F=180-60-56=64°
Անձրևորդի արտաքին և ներքին կառուցվածքը
ԺապաԺապավենաձև որդեր
Հարց 1․ Մեղուները բնության մեջ հանդիպող զարմանահրաշ արարծներն են։ Իսկ կարո՞ղ եք ասել, թե ո՞ր մայրցամաքում մեղուներ չկան։
Անտարկտիկա
Հարց 2․ Հրաբխի ժամանակ արտահոսող լավայից առաջացած հրային ապար, որը լողում է ջրի վրա։
Պեմզա
Հարց 3․ Ձայնը ավելի արագ է տարածվում օդո՞ւմ, թե՞ ջրում։ Հմուտ որսորդները իրենց ականջը հաճախ հպում են հողին։ Կարո՞ղ եք կռահել թե ինչո՞ւ։
Ջրի մեջ ավելի արագ է տարածվում ձայնը։ Երբ մարդը ականջը դնում է գետնին, ձայնն ամբողջությամբ փոխանցվում է գետնի միջով (պինդ): Պինդ մասնիկները, միմյանց հետ ավելի կանոնավոր կապված լինելով, ձայնն ավելի բարձր արագությամբ են փոխանցում և նաև պահպանում են դրա ինտենսիվությունը։
Հարց 4․ Բույսի ո՞ր մասից են աճում տերևները։
ա/ արմատ
բ/ ցողուն
գ/ ծաղկաթերթիկ
5․ Փորձարարական առաջադրանք․
Փորձի նպատակն է ուսումնասիրել տարբեր խտություններ ունեցող հեղուկների ազդեցությունը դրանց մեջ ընկղմված տարբեր մարմինների վրա։
5․ Փորձ․
Փորձի ընթացքը և նկարագրությունը․
Փորձի համար անհրաժեշտ է տարբեր խտության հեղուկներ՝ մեղր, գունավորված ջուր, արևածաղկի յուղ, բժշկական սպիրտ և տարբեր խտության մարմիններ՝ մեխ, մակարոն, խցան, պլասմասե գնդակ և տարրա ։
Փորձի նկարագրությունը․
Տարայի մեջ լցնում ենք հեղուկները հետևյալ հեևթականությամբ՝
1- մեղրը
2- գունավորած ջուրը
3- ձիթայուղը
4- բժշկական սպիրտը
Հեղուկները լցնելուց հետո գցում ենք մեխը, այնուհետև մակարոնը, մակարոնից հտո խցաննը և վերջում պլասմասե գնդակը։
Դիտարկեք, թե ի՞նչ է տեղի ունենում, հետևություններ արեք և բացատրեք փորձի արդյունքը։
Պատրաստի´ր տեսանյութ, որտեղ լինեն փորձերի ընթացքի նկարագրությունը, մեկնաբանությունը, եզրակացությունը։